Domeinoverstijgend werken vraagt om duidelijke grenzen

Samen met Jeroen van Doorn van FNO Zorg voor Kansen (Team GeestKracht) schreef Laura Nooteboom onderstaand stuk over domeinoverstijgend werken. Samen met Team GeestKracht werkt LUMC Curium aan het vergroten van kennis over domeinoverstijgend (integraal) werken. Dit doen we door vijf projecten naar domeinoverstijgend werken, twee jaar lang te volgen, en te kijken; welke gezamenlijke lessen kunnen we trekken uit hun ervaringen? Wat zijn rode draden als het gaat om het ontwikkelen, implementeren en borgen van domeinoverstijgende aanpakken? Een van de tussentijdse resultaten is het belang van grenzen in een domeinoverstijgende aanpak. Meer informatie over dit project? Neem dan contact op met Laura Nooteboom via l.a.nooteboom@lumc.nl.

Voor passende ondersteuning aan mensen die dat nodig hebben, zijn vaak meerdere partijen, expertises en visies nodig. Hoe kunnen we iemand de beste ondersteuning bieden en in welke mate moeten we daarvoor domeinoverstijgend zijn? Bij GeestKracht kwamen we tot een genuanceerd inzicht: in de praktijk blijkt dat domeinoverstijgend werken kan leiden tot grenzeloosheid in de aanpak. En dit kan vertragend en contraproductief zijn. Het is dus nodig om te begrenzen in het werken over grenzen heen. Hierbij delen we onze inzichten uit de kennissynthese, waaraan vijf Geestkracht-projecten deelnemen.

Een ondersteuningsbehoefte van jongvolwassenen met een psychische kwetsbaarheid raakt vaak meerdere domeinen. Samenwerkende domeinen en holistische ondersteuning moeten jongvolwassenen de grootste kans bieden om zichzelf te zijn en krachtig mee te doen in de maatschappij. Domeinoverstijgend werken dus. Vanuit het standpunt dat samenwerkende domeinen en holistische ondersteuning nodig zijn, heeft GeestKracht een subsidieronde ingericht voor projecten die domeinoverstijgend werken.

Kennissynthese met LUMC Curium

Als programma waarin lerend vermogen een belangrijke pijler is, hebben we ervoor gekozen om deze vijf projecten in een ‘leergemeenschap’ van elkaar te laten leren en ze veranderkundig te ondersteunen. We volgen de initiatieven twee jaar lang. Dat werkt als volgt: we lezen de documentatie van de projecten, analyseren de werkbezoeken die vanuit GeestKracht worden georganiseerd en observeren de projecten tijdens leersessies. Dit doen we samen met LUMC Curium en we noemen dit een kennissynthese.

Vijf projecten

De vijf initiatieven richten zich allemaal op een eigen doelgroep en bevinden zich in een andere context. Ze werken vanuit een eigen aanpak, met verschillende doelen. De projecten hebben elk hun eigen focus waarmee ze vanuit een domeinoverstijgende aanpak de ondersteuning voor jongvolwassenen versterken. Denk aan: het versterken van de samenwerking tussen jongvolwassenen, gezinnen en professionals, de samenwerking tussen onderwijs en zorg verbeteren, en het vormen van lokale netwerken van verschillende samenwerkingspartners. Hoewel er voor domeinoverstijgend werken niet één blauwdruk bestaat, omdat dit sterk afhangt van de context, geloven we dat er overkoepelende lessen te trekken zijn uit deze vijf projecten.

Grenzen zijn noodzakelijk

Een belangrijke les die we tussentijds al kunnen trekken, is dat domeinoverstijgend werken een bepaalde grenzeloosheid oproept. Domeinoverstijgend werken vraagt om over de grenzen van domeinen heen te werken. Maar tegelijk vraagt de complexe werkelijkheid om bepaalde grenzen, om resultaten te behalen. Denk aan de focus in een missie en visie; in voor wie je wat wil doen, op welke manier. Zo’n focus zorgt voor effectiviteit. En denk aan een selectie in de partners met wie je werkt. Je kan niet met iedereen samenwerken, en mensen hebben rollen, taken en verantwoordelijkheden nodig. Uit de kennissynthese leren we dus dat domeinoverstijgend werken júist gaat over het (in samenspraak) stellen van grenzen, het maken van afspraken en het behapbaar maken van een ondersteuningsvraag.

Misschien wel het belangrijkst: ook in de uitvoering van domeinoverstijgend werken zijn grenzen nodig. Denk aan prioriteiten stellen samen met jongvolwassenen. Je kan immers niet alle problemen tegelijk aanpakken. En ook de expertise van professionals kent grenzen. Zij hoeven en kunnen niet alles zijn; ze hebben elkaar nodig. En uiteraard zijn er ook grenzen aan wat wettelijk kan en mag. Het is belangrijk om te weten hoe je je daar slim in kan bewegen.

Support is niet voldoende. Iedereen vindt het een goed idee, maar dat is niet genoeg. – Deelnemer aan de leersessies

Grenzen en grenzeloosheid bespreken

Het is dus van belang om alert te zijn op grenzeloosheid bij domeinoverstijgend werken. Op projectniveau, op missie- en visie-niveau, bij samenwerkingspartners en activiteiten, én in de uitvoering met jongvolwassenen, professionals, organisaties en beleidsvertegenwoordigers.

Op hoofdlijnen zijn we het vaak met elkaar eens, maar grenzen liggen voor iedereen anders. Daarom helpt het om regelmatig stil te staan bij wat je aan het doen bent, en met je samenwerkingspartners het onderwerp grenzen en grenzeloosheid te bespreken. Duik hierbij ook in de details, want juist daar zijn essentiële grenzen te vinden.

Het is belangrijk om los te komen van je aannames, deze bespreekbaar te maken en te checken of iemand je snapt. Je moet weten wat je aan elkaar hebt. – Deelnemer aan de leersessies

Meer impact

We zien dat de kennissynthese deze vijf projecten ondersteunt bij hun zoektocht en aanpak. Maar ook leren we dat bijna álle projecten in ons programma te maken hebben met wel of niet begrenzen. En dat iedereen dus meer bewuste aandacht mag hebben voor het bespreken van grenzeloosheid. Om nog meer impact te maken zien we het binnen GeestKracht dan ook als onze verantwoordelijkheid om dit gesprek te stimuleren en te faciliteren.

Dit doen we nu terwijl de projecten al aan de slag zijn. In het vervolg zullen we het aan de voorkant al inzetten. Want hoe eerder er helder gesproken wordt over welke grenzen iedereen ziet binnen domeinoverstijgend werken, hoe groter de kans is dat de aanpak gaat werken voor de jongvolwassenen voor wie we het binnen GeestKracht allemaal doen.

We kijken uit naar de volgende lessen die we vanuit de kennissynthese gaan leren en delen.